คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ภายใต้ความรับผิดชอบของ รศ. ดร. ณรงค์ หุตานุวัตร ได้จัดทำ “โครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการตามนโยบายการแปลงสินทรัพย์เป็นทุนในเขตปฏิรูปที่ดิน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง” ซึ่งเป็นโครงการความร่วมมือระหว่างคณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีกับสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ที่ให้การสนับสนุนทุน การเอื้ออำนวย และความร่วมมือจาก ส.ป.ก. ทั้งส่วนกลางและภูมิภาคโดยมีแผนการดำเนินงานมาตั้งแต่ ปี พ.ศ.2548 โดยมีวัตถุประสงค์มุ่งเน้นการพัฒนาศักยภาพของเกษตรกรและกลุ่มเกษตรกรเขตพื้นที่ปฏิรูปที่ดิน 5 จังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ให้มีแนวคิด ความรู้ ประสบการณ์ และทักษะด้านการเกษตร การแปรรูปผลผลิตและอื่น ๆ เพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในการปรับปรุง พัฒนา และเปลี่ยนรูปแบบการผลิต ตลอดจนการบริหารจัดการทรัพยากรในรูปแบบใหม่ ๆ ที่เหมาะสม สอดคล้องกับสถานการณ์ ศักยภาพและความต้องการของเกษตรกร โดยเน้นส่งเสริมให้มีทักษะและวิธีคิดวิเคราะห์เพื่อพัฒนาสู่วิสาหกิจชุมชน ซึ่งพื้นที่เป้าหมายที่ได้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง มี 5 กลุ่ม ดังนี้ 1. ภูฝอยลมวิสาหกิจชุมชนยางพารา ตำบลคอแลน อำเภอบุณฑริก จังหวัดอุบลราชธานี 2. กลุ่มเกษตรอินทรีย์ (เลี้ยงปลา) บ้านคำพระ ตำบลคำพระ อำเภอหัวตะพาน จังหวัดอำนาจเจริญ 3. กลุ่มเกษตรอินทรีย์ ตำบลโนนสำราญ อำเภอกันทรลักษณ์ จังหวัดศรีสะเกษ 4. กลุ่มปลูกหญ้าและเลี้ยงโค บ้านหนองฟ้า ตำบลโพธิ์ทอง อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด 5. กลุ่มเห็ด(จักสาน) บ้านสว่าง ตำบลสำราญ อำเภอเมือง จังหวัดยโสธร ซึ่งจากผลการในวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารา ตำบลคอแลน อำเภอบุญฑริก จังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งได้มีการดำเนินการมาตั้งแต่เดือนกรกฎาคม ปี พ.ศ. 2548 จนถึงปัจจุบันนี้ พบว่าเกษตกรมีความเชื่อมั่นในการดำเนินการของตลาดรับซื้อยางเป็นอย่างมาก โดยมีการซื้อขายผ่านมาแล้วมากกว่า ๔ รอบ ผ่านตลาดประมูลยางระดับท้องถิ่น (Paper rubber market) มีจำนวนรวมของเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการเพิ่มขึ้น น้ำหนักยางพาราเพิ่มขึ้นและมูลค่าการซื้อขายเพิ่มขึ้น หลังจากมีการให้บริการวิชาการจากคณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ร่วมกับสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตร (สปก.) โดยสมาชิกของวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารา มีเงินสะสมในรูปของหุ้น และได้รับเงินปันผลจากผลการนำยางพารามาขายในรอบ 4 ปี เป็นเงินรวม 97,000 บาท จากผลการดำเนินการของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารานี้ทำให้กลุ่มเกษตรกรอื่นๆที่ทำตลาดรวมยางพาราได้อ้างอิงราคาของวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพาราในการรับซื้อยางพารา ซึ่งทำให้ราคายางพาราในจังหวัดอุบลราชธานีและจังหวัดใกล้เคียงได้ราคาที่ดีขึ้น อีกทั้งยังทำให้หน่วยงานราชการให้ความสนใจต่อกลุ่มมากขึ้น และมีการเข้ามาศึกษาดูงานการจัดการเรื่องการตลาดจากหน่วยงานต่างอย่างต่อเนื่อง ซึ่งจะเห็นว่ากลุ่มวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารามีการดำเนินการที่ประสบความสำเร็จและชุมชนมีความเข้มแข็งและสามารถดำเนินกิจกรรมได้อย่างต่อเนื่อง โดยจะเห็นได้จากกลุ่มไม่ต้องพึ่งทุนเงินกู้จาก ส.ป.ก. เนื่องจากทางกลุ่มมีเงินทุนเป็นของตนเองแล้ว แต่อย่างไรก็ตามคณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีก็ยังคงดำเนินการติดตามความก้าวหน้าของกิจกรรมของกลุ่มอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบันนี้ โดยในระหว่างการดำเนินการให้บริการวิชาการกับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารานั้นหนึ่งในกลุ่มที่เข้าดูงานในกลุ่มวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารา คือ กลุ่มเกษตรอินทรีย์ (เลี้ยงปลา) ต.คำพระ อ.หัวตะพาน จังหวัดอำนาจเจริญ ซึ่งได้รับการสนับสนุนการให้บริการวิชาการจากคณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ตั้งแต่ปี พ.ศ.2548 ได้เข้าร่วมการอบรมเรื่องการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืน ที่วิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารา เป็นผลให้ทางกลุ่มเข้าใจการพัฒนาชุมชนของตนเองมากขึ้น รวมทั้งการสร้างนิสัยบันทึกบัญชีครัวเรือนและใช้ข้อสรุปทางบัญชีเป็นพลังขับเคลื่อนการพัฒนาครอบครัวและชุมชน ซึ่งแม้ว่าการดำเนินการในกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มเลี้ยงปลาบ้านคำพระยังไม่เข้มแข็งเท่ากับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารา แต่พบว่ากลุ่มยังรวมตัวกันได้ดี และยังมีการดำเนินกิจกรรมการเลี้ยงปลานิลแปลงเพศ แม้ว่าจะพบปัญหาบ้าง แต่ก็ยังเห็นความตั้งใจจนริงของผู้นำและสมาชิกที่ยังมีความต้องการในการพัฒนาการเลี้ยงปลาเป็นอีกหนึ่งอาชีพ อีกทั้งสมาชิกในกลุ่มบางรายได้มีการสร้างระบบเกษตรผสมผสานและเกษตรอินทรีย์ โดยการถ่ายทอดเทคโนโลยีจากคณาจารย์คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ทั้งในเรื่องการจัดกระบวนการเรียนรู้เกี่ยวกับเทคโนโลยีการเลี้ยงปลาในกระชังและการตลาด แต่จากผลการดำเนินการหลังจากการให้บริการทางด้านเทคโนโลยีการผลิตแล้วยังพบปัญหาเรื่องการขนส่งในการซื้อลูกปลาและอาหารปลาซึ่งต้องเดินทางมาซื้อที่คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ซึ่งมีต้นทุนที่สูงมาก อีกทั้งยังพบเรื่องค่าใช้จ่ายในการขนส่งปลามาขายยังพ่อค้าคนกลางที่จังหวัดอุบลราชธานี และนอกจากการส่งเสริมกิจกรรมการเพาะเลี้ยงปลาในกระชังซึ่งเป็นกิจกรรมหลักแล้ว ยังได้มีการส่งเสริมกิจกรรมอื่นๆ เช่น การให้ความรู้อบรมเรื่องการปลูกพืชอายุสั้นนอกฤดูทำนา การเพาะเห็ดฟางกองเตี้ยและการเพาะเห็ดในขอนไม้ การเผาแกลบดำ/เผาถ่านและผลิตน้ำส้มควันไม้ การหมักน้ำส้มสายชูจากข้าว การผลิตผักดองปรุงรส และการผลิตน้ำส้มสายชูหมักพร้อมดื่มจากข้าว และเมื่อ ปี พ.ศ.2551 ทางทีมคณะทำงานได้เข้าไปติดตามผลการดำเนินงาน หลังจากให้ชุมชนดำเนินกิจกรรมไว้ตามที่ได้บริการวิชาการแล้วพบว่า กลุ่มยังคงกิจกรรมการออมทรัพย์ค่อนข้างสม่ำเสมอ ส่วนกิจกรรมการเลี้ยงปลานั้นได้เริ่มมีลักษณะการต่างคนต่างหา/ซื้อพันธุ์ปลาเอง หรือรวมกันเป็นกลุ่มย่อยๆไปซื้อพันธุ์ปลาด้วยกัน ส่วนเกษตรอินทรีย์นั้นยังเป็นกิจกรรมที่ยังเริ่มต้น ที่น่าจะต้องมีการพัฒนาต่อไปให้เข้มแข็งมากยิ่งขึ้น ดังนั้นจะเห็นว่า กลุ่มเกษตรอินทรีย์ที่เกษตรกรประกอบอาชีพในการปลูกข้าว พืชผักและเลี้ยงปลา เป็นพื้นที่ที่มีความน่าสนใจในการให้บริการวิชาการทางด้านการเกษตร โดยสามารถใช้ต้นแบบการดำเนินการที่ประสบความสำเร็จมาแล้วจากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนภูฝอยลมยางพารา เพื่อให้เกิดความต่อเนื่องของเทคโนโลยีที่ได้ถ่ายทอดจากกลุ่มที่มีความเข้มแข็งและยั่งยืนแล้วไปยังอีกกลุ่มหนึ่งที่มีศักยภาพในการพัฒนาอย่างต่อเนื่องต่อไปเพื่อก่อให้เกิดความเข้มแข็งแก่ชุมชนนั้นได้