โรคเบาหวานเป็นภาวะที่ร่างกายมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติ เกิดเนื่องจากการขาดฮอร์โมนอินซูลิน หรือประสิทธิภาพของอินซูลินลดลงเนื่องจากภาวะดื้อต่ออินซูลินทำให้น้ำตาลในเลือดสูงขึ้นอยู่เป็นเวลานาน ข้อมูลจากสมาพันธ์เบาหวานนานาชาติ พบว่า ในปี 2556 ประเทศไทยมีผู้ป่วยด้วยโรคเบาหวานเข้าพักรักษาตัวในโรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข กว่า 700,000 รายเสียชีวิตจากโรคเบาหวานทั้งหมด 9,647 ราย หรือเฉลี่ยวันละ 27 คน อาการของผู้ป่วยเบาหวาน ได้แก่ ปัสสาวะบ่อยในตอนกลางคืน กระหายน้ำบ่อย อ่อนเพลีย กินเก่ง หิวเก่ง แต่น้ำหนักลดลงเนื่องจากร่างกายนำน้ำตาลไปใช้เป็นพลังงานไม่ได้ จึงมีการสลายพลังงานจากไขมันและโปรตีนจากกล้ามเนื้อ คันผิวหนัง เห็นภาพไม่ชัด ตาพร่ามัว ชาไม่มีความรู้สึก เนื่องจากน้ำตาลสูง นานๆ ทำให้เส้นประสาทเสื่อม เกิดแผลที่เท้าได้ง่าย เพราะไม่รู้สึก หากผู้ป่วยเไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ จะส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนกับอวัยวะส่วนต่างๆ ที่สำคัญได้แก่ โรคเบาหวานเข้าจอประสาทตาเกิดจากการทำลายเส้นเลือดขนาดเล็กเป็นระยะเวลานานจนทำให้สูญเสียการมองเห็น โดยเฉลี่ยพบว่าเกิดขึ้นประมาณร้อยละ 20 ของผู้ป่วยเบาหวาน หากผู้ป่วยเป็นเบาหวานมาเป็นระยะเวลา 15 ปีจะพบโรคดังกล่าวเพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 80 ตาบอดประมาณร้อยละ 2 และสูญเสียการมองเห็นขั้นรุนแรง ร้อยละ 10 ทั้งนี้โรคเบาหวานสามารถป้องกันได้ โดยการสร้างเสริมสุขภาพ อย่าให้น้ำหนักตัวมากเกิน ดำรงชีวิตด้วยหลัก “ 3อ.2 ส.” ได้แก่ อ.แรก อาหาร เลือกรับประทานอาหารไม่หวานจัด มันน้อย เค็มน้อย รับประทานปริมาณเหมาะสม มีผักและผลไม้พอเหมาะ อ.2 ออกกำลังกาย ประมาณ 50-60 นาที อย่างน้อย 3 วันต่อสัปดาห์ หรือให้ได้ 150 นาทีต่อสัปดาห์ อ. 3 อารมณ์ ไม่ตึงเครียด จัดการความเครียดอย่างเหมาะสม ทำจิตให้สงบ มีสมาธิ ส.แรก งดสูบบุหรี่และหลีกเลี่ยงจากสถานที่ที่มีควันบุหรี่ ส.2 งดดื่มสุรา จากข้อมูลสถานะสุขภาพของประชาชนจังหวัดอุบลราชธานี ของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอุบลราชธานี พบว่า โรคเบาหวานอยู่อันดับที่ 7 ใน 10 อันดับแรกของผู้ป่วยใน โดยมีอัตราป่วยผู้ป่วยใน (อัตราต่อแสนประชากร) เท่ากับ 1,023.55, 1,183.81, และ 1,196.14 ในปี พ.ศ. 2554 – 2556 ตามลำดับ ซึ่งจะเห็นว่าอัตราป่วยผู้ป่วยในโรคเบาหวานยังสูงอยู่ ทำให้ประชาชนต้องเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาสูง และมีผลกระทบต่อการประกอบอาชีพและการดำรงชีวิตอยู่ในสังคม องค์กรอนามัยโลกประมาณการว่า ในปี 2546 ทั่วโลกมีผู้ที่มีภาวะน้ำหนักเกินราว 1,000 ล้านบาท ในจำนวนนี้ 300 ล้านคนเป็นโรคอ้วน ซึ่งส่งผลต่อเนื่องให้เกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรังจำนวนมาก ได้แก่ เบาหวานประเภท 2 โรคหัวใจและหลอดเลือด องค์การอนามัยโรคได้รวบรวมหลักฐานทางวิชาการมาพอที่จะบ่งชี้ว่า สาเหตุของการมีภาวะน้ำหนักเกิน เกิดจากการเพิ่มบริโภคอาหารประเภท energy – dense food ที่อุดมด้วยไขมันอิ่มตัวและน้ำตาล ขณะเดียวกับมีการออกกำลังกายที่ลดลง ข้อมูลในประเทศไทยโดยกรมอนามัยพบว่า ในระยะ 10 ปีที่ผ่านมา เด็กไทยมีภาวะน้ำหนักเกินเพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่า ดังนั้นการบริการตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือด และดัชนีมวลกายเพื่อการป้องกันและควบคุมโรคเบาหวาน จะเป็นการส่งเสริมให้ชุมชนรู้จักการดูแลสุขภาพและป้องกันโรคเบาหวานซึ่งเป็นภัยใกล้ตัว นอกจากนี้ยังช่วยให้หน่วยงานทางราชการด้านสุขภาพในการสร้างเสริมสุขภาพประชาชนได้ดียิ่งขึ้น