เรือเป็นการคมนาคมทางน้ำอีกทางเลือกหนึ่ง ของคนที่มีที่พักอาศัยหรือที่ทำงานใกล้เคียงกับแม่น้ำลำคลอง โดยเฉพาะกับวิถีชีวิตของชุมชนริมฝั่งแม่น้ำโขง ซึ่งเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่กำหนดระยะเวลาในการเดินทางได้ง่ายกว่าการใช้รถโดยสารประจำทางหรือรถยนต์ส่วนตัวในการข้ามฝากไปมากับประเทศเพื่อนบ้าน อย่างเช่นสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) โดยประชนชนในจังหวัดอุบลราชธานีและ สปป.ลาว ได้มีการติดต่อซื้อขายหรือแลกเปลี่ยนสิ้นค้ากันมาตั้งแต่สมัยอดีต มีการเดินทางสัญจรและขนส่งสินค้าโดยใช้เรือในการข้ามไปมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งในปัจจุบันจังหวัดอุบลราชธานีมีท่าเรือสำหรับรับส่งผู้โดยสารและขนส่งสินค้าจำนวนทั้งสิ้น 6 ท่าเรือ ประกอบด้วย 1) ท่าเรือโขงเจียม 2) ท่าเรือสามพันโบก 3) ท่าเรือหาดสลึง 4) ท่าเรือเขมราฐ 5) ท่าเรือชานุมาน และ 6) ท่าเรือปากแซง มีจำนวนเรือประเภทเครื่องกลลำน้ำทั้งขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ่ ที่ขึ้นทะเบียนไว้รวมทั้งสิ้น 135 ลำ โดยเรือที่วิ่งในลำน้ำโขง มี 2 ประเภท คือ ประเภทเรือกลลำน้ำ และเรือลำน้ำที่ไม่ใช้เรือกล มีจำนวนเที่ยวเรือที่วิ่งในแต่ละวันแตกต่างกันในแต่ละฤดูกาล ส่วนใหญ่ในฤดูฝนจำนวนเที่ยวเรือที่วิ่งจะลดลง ส่วนฤดูหนาวและฤดูร้อนจำนวนเที่ยวเรือจะเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในช่วงเดือนเทศกาลปีใหม่เดือนธันวาคม-มกราคม ในท่าเรือโขงเจียม และเขมราฐ โดยเฉลี่ยมีจำนวนเที่ยวเรือ 10-20 เที่ยวต่อวัน และเทศกาลท่องเที่ยวสามพันโบกและหาดสลึงในช่วงเดือนมีนาคม-เมษายน จะมีจำนวนเที่ยวเรือเพิ่มขึ้น โดยเฉลี่ย 10-15 เที่ยวต่อวัน (สำนักงานเจ้าท่าภูมิภาคสาขาอุบลราชธานี, 2558) จากนโยบายรัฐบาลในการสร้างรายได้จากการท่องเที่ยวเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจของประเทศ ทำให้จังหวัดอุบลราชธานีได้มีการขยายตัวทางด้านเศรษฐกิจและการท่องเที่ยวเพิ่มขึ้น ประกอบกับการเข้าสู่ประชาคมอาเซียนทำให้มีการกระตุ้นเศรษฐกิจและการท่องเที่ยว ส่งผลให้การสัญจรคมนาคมทางเรือในท่าน้ำทั้ง 6 ท่า ของจังหวัดอุบลราชธานี มีรอบวิ่งเพิ่มขึ้นในช่วงเทศกาลปีใหม่ และเทศกาลท่องเที่ยวในเดือนมีนาคม-เมษายน โดยเฉพาะท่าเรือโขงเจียม เขมราฐ สามพันโบก และหาดสลึง ที่มีประชาชนสัญจรเดินเรือข้ามฝากไปยังประเทศลาว และนักท่องเที่ยวเข้ามาล่องเรือเที่ยวชมธรรมชาติ ทำให้ผู้ประกอบการต้องเพิ่มเที่ยววิ่งในแต่ละวัน ซึ่งก่อให้เกิดมลพิษทางเสียงจากการจราจรทางเรือที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของผู้ประกอบการเรือและผู้โดยสาร ดังจะเห็นได้จากการติดตามตรวจวัดระดับเสียงเรือโดยสาร ซึ่งกรุงเทพมหานคร ร่วมกับกรมเจ้าท่า และกรมควบคุมมลพิษ ได้ดำเนินการตรวจวัดระดับเสียงของเรือโดยสารที่ใช้ในพื้นที่กรุงเทพมหานครในปี 2553 รวม 88 ลำ พบว่ามีระดับเสียงอยู่ในช่วง 85.7-105.3 เดซิเบลเอ เกินมาตรฐานคิดเป็นร้อยละ 15.9 ของจำนวนเรือที่ตรวจ (มาตรฐานไม่เกิน 100 เดซิเบลเอ) โดยเรือหางยาว (เรือกลลำน้ำขนาดเล็กและขนาดกลาง) มีระดับเสียงเกินมาตรฐานจำนวนมากกว่าเรือเครื่องกลางลำ (กรุงเทพมหานคร, 2555 ) นอกจากนี้จากการตรวจระดับความดังเสียงที่มีการกำหนดมาตรการชะลอความเร็วเพื่อลดเสียงของเรือโดยสาร บริเวณใกล้เขตพระราชฐาน วังสระปทุม บริเวณคลองแสนแสบ และจังหวัดสมุทรสงคราม พบว่ายังมีเสียงเกินมาตรฐานอยู่ร้อยละ 30 (กรมควบคุมมลพิษ, 2553) ดังนั้นจึงทำให้ประชาชน และผู้ปฏิบัติงานในบริเวณใกล้เคียง มีโอกาสได้รับอันตรายต่อสุขภาพและต่อจิตใจ เช่น รบกวนการพักผ่อน ก่อเกิดความรำคาญ รบกวนการสื่อสาร รบกวนประสิทธิภาพการทำงาน เกิดความเครียด เสียสุขภาพจิต อาจเป็นสาเหตุของโรคความดันโลหิตสูง และโรคแผลในกระเพาะอาหาร (กรมควบคุมมลพิษ, 2547) อย่างไรก็ตามแม้เรือที่ใช้สัญจรในท่าน้ำของจังหวัดอุบลราชธานี มีจำนวนไม่หนาแน่นเทียบเท่ากับในพื้นที่กรุงเทพมหานคร แต่เนื่องด้วยในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานีมีการส่งเสริมการท่องเที่ยวและยังมีการสัญจรทางเรืออยู่อย่างต่อเนื่อง ซึ่งเรือที่สัญจรมีทั้งเรือขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ่ รวมทั้งมีการดัดแปลงเครื่องยนต์ของเรือจากผู้ประกอบการบางราย และลักษณะสภาพเรือเป็นเรือเก่าทำให้มีเสียงดังในขณะวิ่งเมื่อมีจำนวนเที่ยววิ่งเพิ่มขึ้น ประกอบกับหน่วยงานที่รับผิดชอบโดยเฉพาะสำนักงานเจ้าท่าภูมิภาคสาขาอุบลราชธานี ยังไม่มีการตรวจวัดระดับความดังเสียงจากเรือดังกล่าว และยังไม่มีการบังคับใช้มาตรการในการจัดการและควบคุมดูแลระดับความดังเสียงจากเครื่องจักรกลของเรือที่วิ่ง จึงอาจก่อให้เกิดผลกระทบจากระดับความดังเสียงที่เกิดขึ้นได้ และจากการลงพื้นที่ทำวิจัยเกี่ยวกับการตรวจวัดความดังเสียงของเรือในปีงบประมาณ 2559 เบื้องต้นได้ดำเนินการตรวจเรือทั้งหมด 2 ท่า มีเรือเข้าร่วมตรวจวัดเสียงจำนวน 32 ลำ พบว่ามีเรือที่มีความดังเสียงเกินมาตรฐานจำนวน 9 ลำ แต่เสียงที่ตรวจวัดได้มีค่าส่วนใหญ่อยู่ในช่วง 90 - 100 เดซิเบลเอ ซึ่งถือว่าใกล้เคียงกับค่ามาตรฐาน (มาตรฐานเสียงของเรือไม่เกิน 100 เดซิเบลเอ) ซึ่งอาจจะมีผลกระทบสะสมต่อผู้ปฏิบัติงานในอนาคตได้ ทั้งนี้ด้วยความตระหนักถึงพิษภัยของการประกอบอาชีพและการทำงานของผู้ประกอบการเรือและผู้โดยสาร ผู้วิจัยมีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาถึงผลกระทบจากระดับเสียงที่เกิดจากการสัญจรของเรือในท่าน้ำทั้ง 6 ท่า ในจังหวัดอุบลราชธานี เพื่อนำไปสู่การวางแผนในการกำหนดรูปแบบหรือมาตรการในการจัดการระดับเสียงจากการสัญจรของเรือในจังหวัดอุบลราชธานีต่อไป