โครงการพัฒนาจิตตปัญญาและการคิดเชิงวิเคราะห์เพื่อเตรียมความพร้อมการศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาของนักเรียนโรงเรียนเครือข่าย มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีเป็นโครงการต่อเนื่องที่ได้เคยจัดมาในปีงบประมาณปี 2560 โดยร่วมกับหลักสูตรภาษาและวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง คณะศิลปศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ และคณะบริหารศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี มีหลักการและเหตุผลของโครงการดังนี้ จิตตปัญญาศึกษา (Contemplative Education) หมายถึง กระบวนการเรียนรู้ด้วยใจอย่างใคร่ครวญ การศึกษาที่เน้นการพัฒนาด้านในอย่างแท้จริงเพื่อให้เกิดความตระหนักรู้ถึงคุณค่าของสิ่งต่างๆ โดยปราศจากอคติ เกิดความรักความเมตตา อ่อนน้อมต่อธรรมชาติ มีจิตสำนึกต่อส่วนรวม สามารถบูรณาการศาสตร์ต่างๆ มาประยุกต์ใช้ในชีวิตได้อย่างสมดุลกระบวนการเรียนรู้ แนวคิดในการจัดการเรียนรู้ด้านจิตตปัญญาศึกษาจึงเป็นการศึกษาแบบองค์รวมที่เน้นการเรียนรู้ในแบบต่างๆ คือ 1. การเรียนรู้แบบบูรณาการและผสานสรรพศาสตร์ (Integrative & Transdisciplinary Learning) คือการเรียนรู้ที่ไม่แบ่งแยกศาสตร์สาขาต่างๆ ออกจากกัน การเรียนรู้ด้วยวิธีนี้ตั้งอยู่บนฐานความเชื่อที่ว่า ศาสตร์สาขาต่างๆ แท้จริงแล้วมีจุดเริ่มต้นเหมือนกัน นั่นคือความพยายามที่จะอธิบายหรือทำความเข้าใจต่อปรากฏการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น 2.การเรียนรู้ผ่านประสบการณ์ตรง (Experiential Learning) คือการเรียนรู้ที่ผู้เรียนนำตนเองเข้าสู่การลงมือปฏิบัติในสถานการณ์จริง และได้รับการกระตุ้นให้สามารถสะท้อนประสบการณ์การเรียนรู้ของตนเองเพื่อให้เกิดการพัฒนาทักษะ ด้านใหม่ๆ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงทัศนคติ วิธีคิดและการมองโลกในแง่มุมที่แตกต่างไปจากเดิม 3.การเรียนรู้ที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงภายใน (Transformative Learning) คือ การเรียนรู้ที่ผู้เรียนเฝ้ามองความเปลี่ยนแปลงภายในของตนเองอันเกิดจากความ สัมพันธ์ที่มีต่อโลกภายนอกโดยอาศัยจิตตปัญญาเป็นเครื่องมือ ซึ่งการพยายามฝึกหัดขัดเกลาตนเองด้วยวิธีการดังกล่าวนี้เอง จะนำพาผู้เรียนไปสู่ความเข้าใจต่อธรรมชาติของสรรพสิ่ง มองเห็นความเชื่อมโยงระหว่างตนเองและสิ่งต่างๆ รอบตัวอย่างไม่แยกส่วน เกิดความเข้าใจว่าการเรียนรู้ การงานและการดำเนินชีวิต (https://www.gotoknow.org/posts/104448) ในขณะที่คำว่า การคิดวิเคราะห์ (Critical Thinking) หมายถึง ความสามารถในการแยกแยะเพื่อหาส่วนย่อยของเหตุการณ์เรื่องราวหรือเนื้อหาต่างๆ ว่าประกอบด้วยอะไร มีความสำคัญอย่างไร อะไรเป็นเหตูอะไรเป็นผล และที่เป็นอย่างนั้นอาศัยหลักการของอะไร Bloom, 1656 (อ้างถึงใน ล้วน สายยศและอังคณา สายยศ, 2539 : 41-44 ) ดังนั้นโครงการนี้จึงเป็นการต่อยอดจากโครงการของปีที่ผ่านมา โดยมีการบูรณาการเพิ่มเติมจากเดิม กล่าวคือบูรณาการระหว่างจิตตปัญญาศึกษากับการคิดวิเคราะห์เข้าด้วยกัน เนื่องจากเห็นว่าทักษะทั้งสองเป็นทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21ที่จำเป็นต่อนักเรียนในการที่จะเข้าศึกษาต่อระดับอุดมศึกษาเพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมผู้เรียนทั้งไอคิวและอีคิวไปพร้อมๆกัน โครงการ พัฒนาจิตตปัญญาและการคิดวิเคราะห์เพื่อเตรียมความพร้อมการศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาของนักเรียนโรงเรียนเครือข่าย มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี มีวัตถุประสงค์ ได้แก่ 1.เพื่อเตรียมความพร้อมในการศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาของนักเรียนโรงเรียนเครือข่ายมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี โดยใช้กระบวนการจิตตปัญญาและการคิดวิเคราะห์ในฐานะเป็นทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 2.เพื่อพัฒนาศักยภาพของครูและนักเรียนโรงเรียนเครือข่ายในพื้นที่ที่มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีรับผิดชอบ โครงการนี้จะจัดกิจกรรมจิตตปัญญาและการคิดวิเคราะห์ให้กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย โรงเรียนในเครือข่ายที่มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีรับผิดชอบ จำนวน 4 โรงเรียน มีการจัดอบรมให้ความรู้จิตตปัญญาศึกษาจากวิทยากรที่มีความรู้และประสบการณ์ โดยให้ครูแต่ละโรงเรียนมีส่วนร่วมในการออกแบบกิจกรรมให้สอดคล้องกับบริบทความเหมาะสมกับนักเรียนของตน หลังจากครบทั้ง 4 โรงเรียนแล้วจะมีการประชุมสรุปถอดบทเรียนแนวทางการจัดกิจกรรมจิตตปัญญาที่ประสบความสำเร็จร่วมกัน และนำไปทดลองใช้กับนักเรียนที่สอบเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยอุบลราชธานีอีกครั้งเพื่อประเมินและวัดผลความสำเร็จของกิจกรรมเพื่อให้ได้รูปแบบกิจกรรมที่ดีที่สุด (Best Practice) คณะผู้จัดโครงการบริการวิชาการชุดนี้เห็นว่า โครงการนี้จะช่วยพัฒนารูปแบบกิจกรรมจิตตปัญญาให้เกิดประโยชน์ในการเรียนการสอนให้กับครู อาจารย์ นักเรียน นักศึกษามหาวิทยาลัยอุบลราชธานีต่อไป