สุขภาพจิตเป็นการที่บุคคลรับรู้คุณค่าในตนเอง สามารถจัดการควบคุมตนเองได้อย่างเหมาะสม ปราศจากความกังวลไม่สมเหตุสมผล และสามารถเผชิญปัญหาหรือความเครียดได้อย่างเหมาะสม นอกจากนี้ในด้านสังคม สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้ ยอมรับและพึงพอใจในการใช้ชีวิตของตนเอง (Shives, L. R., 2012) เช่นเดียวกับ วาทินี สุขมาก (2557) กล่าวถึงลักษณะของผู้มีสุขภาพจิตดี ว่าเป็นผู้ที่สามารถเผชิญกับปัญหาต่างๆได้เป็นอย่างดีทั้งในสถานการณ์ที่ปกติและไม่ปกติและสามารถควบคุมอารมณ์ตนเองได้ ส่วนบุคคลที่มีสุขภาพจิตที่ผิดปกติ มักแสดงออกถึงพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลง มีผลต่อสมรรถภาพในการทำงาน รวมถึงความผิดปกติของความคิด และอารมณ์ จนถึงระดับที่อาจเป็นอันตรายต่อตนเองและผู้ใกล้ชิด (จุฑารัตน์ สถิรปัญญา และวัลลภา คชภักดี, 2551) ซึ่งปัจจัยที่มีผลต่อสุขภาพจิตของบุคคลสามารถแบ่งเป็นปัจจัยภายใน เช่นลักษณะนิสัย บุคลิกภาพ การจัดการปัญหา เป็นต้น ส่วนปัจจัยภายนอกและสภาพแวดล้อม เช่น ปัญหาสัมพันธภาพในครอบครัว เศรษฐกิจ ภาระหนี้สิน ปัญหาการเมือง การไม่มีที่อยู่อาศัย ปัญหาอาชญากรรมและสารเสพติด เป็นต้น โดยปัญหาสุขภาพจิตของบุคคลจะแตกต่างกันในแต่ละช่วงวัย ตั้งแต่วัยเด็ก วัยรุ่น วัยผู้ใหญ่ และวัยสูงอายุ นอกจากนี้ยังมีกลุ่มเสี่ยงที่มีแนวโน้มที่จะเกิดปัญหาสุขภาพจิตที่พบได้บ่อย ได้แก่ ผู้ป่วยเรื้อรัง ผู้พิการ เป็นต้น เนื่องจากข้อจำกัดในการดำรงชีวิตเพิ่มมากขึ้นกว่าบุคคลทั่วไป จึงทำให้เกิดความเครียดหรือปัญหาสุขภาพจิตอื่นได้ง่ายกว่าบุคคลทั่วไป การส่งเสริมสุขภาพจิตสำหรับกลุ่มเสี่ยงเป็นส่วนสำคัญที่จะป้องกันการเกิดปัญหาสุขภาพจิตให้ลดน้อยลงได้ ในปัจจุบันปัญหาสุขภาพจิตและการเจ็บป่วยทางจิตกลายเป็นอีกปัญหาที่สำคัญของประเทศ ส่วนหนึ่งอาจเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงทางสภาพเศรษฐกิจและสังคมที่แตกต่างจากเดิม ทำให้บุคคลเกิดความเครียดได้ง่ายและเจ็บป่วยทางจิต สถิติการเจ็บป่วยด้วยโรคทางจิตเวช 5 อันดับแรกที่พบในประเทศไทย ได้แก่ โรคซึมเศร้า โรคจิตเภท โรควิตกกังวล โรคจิตเวชเนื่องมาจากสารเสพติด และโรคอารมณ์แปรปรวนสองขั้ว ตามลำดับ (รายงานสถิติของกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข, ค้นเมื่อวันที่ 4 มกราคม 2559) นอกจากนี้ สถิติผู้ป่วยนอกจิตเวชที่มารับบริการของหน่วยบริการในสังกัดกรมสุขภาพจิต ปีงบประมาณ พ.ศ. 2555-2557 พบว่ามีจำนวนทั้งสิ้น 1,076,155 1,109,183 และ 1,082,407 คน ตามลำดับ ซึ่งจะเห็นว่า มีจำนวนเพิ่มขึ้นและลดลงบ้าง แต่ถือว่าเป็นจำนวนที่สูง สำหรับสถิติผู้ป่วยนอก ปี 2557 เฉพาะหน่วยงานในสังกัดกรมสุขภาพจิตที่เป็นประชาชนในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี พบว่าเป็นโรคจิต 5,805 คน โรคซึมเศร้า 1,736 คน และพยายามฆ่าตัวตาย 14 คน นอกจากนี้ยังพบว่าเป็นโรควิตกกังวล จำนวน 1,139 คน ซึ่งถือว่ามีจำนวนไม่น้อยเลย ทั้งนี้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 9 ได้เน้นให้ประชาชนได้รับบริการทางสุขภาพ ทั้งด้านการส่งเสริมสุขภาพและการป้องกัน การรักษาพยาบาล และการฟื้นฟูสภาพ อย่างได้มาตรฐาน เสมอภาคและเท่าเทียมกัน การป้องกันหรือลดโอกาสในการเกิดปัญหาสุขภาพจิตหรือการเจ็บป่วยทางจิตจึงเป็นสิ่งที่บุคลากรทางสาธารณสุขและผู้เกี่ยวข้องต้องตระหนักถึงความสำคัญในการส่งเสริมป้องกันเพื่อลดความรุนแรงของปัญหาและผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้น คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี เห็นความสำคัญของประเด็นที่กล่าวมาข้างต้น จึงประสงค์จะจัดโครงการส่งเสริมสุขภาพจิตในชุมชนครั้งแรกในปีงบประมาณ 2560 โดยพื้นที่ในการดำเนินการคือชุมชนเทศบาลตำบลธาตุ อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี สำหรับโครงการส่งเสริมสุขภาพจิตในชุมชน ปีที่ 2 นี้ มีการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ในการดำเนินการเป็นชุมชนเทศบาลตำบลศรีไค อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งชุมชนเทศบาลตำบลศรีไค เป็นชุมชนกึ่งเมือง มีทั้งหมด 11 หมู่บ้าน จำนวน 1,435 หลังคาเรือน จำนวนประชากร 6,785 คน(ที่มา : ฐานข้อมูล JHCIS วันที่ 31 มีนาคม 2557) เพราะเป็นอีกหนึ่งพื้นที่บริการของมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี โดยคาดหวังโครงการนี้ จะเกิดประโยชน์ในการส่งเสริมป้องกันการเกิดปัญหาสุขภาพจิตในชุมชนได้เป็นอย่างดี ซึ่งเป็นพันธกิจในการให้บริการวิชาการแก่สังคมเป็นพันธกิจที่สำคัญของมหาวิทยาลัย นอกจากนี้ โครงการมีการบูรณาการกับการเรียนการสอนกับรายวิชาสุขภาพจิตและการพยาบาลจิตเวช 2 สำหรับนักศึกษาชั้นปีที่ 3 เพื่อให้นักศึกษาได้การเรียนรู้บทบาทพยาบาลในการส่งเสริมสุขภาพจิตในชุมชน